سایه کسری بودجه بر سر بازار سرمایه

بازار؛ گروه بورس: اقتصاد ایران در آستانه تصویب بودجه ۱۴۰۵ بیش از هر زمان دیگری در موقعیتی حساس قرار گرفته است. تصمیمات دولت در حوزه نرخ ارز، انرژی و مالیات می‌تواند موتور تازه‌ای برای رشد شاخص‌ها روشن کند یا برعکس، با تداوم کسری بودجه و سیاست‌های کوتاه‌مدت، سرمایه‌گذاران را دور سازد. کسری بودجه دیگر صرفاً یک عدد در جداول مالی نیست بلکه بر سودآوری شرکت‌ها، جریان نقدینگی و اعتماد عمومی موثر است. در چنین شرایطی، عقلانیت سیاست‌گذار و اصلاحات واقعی در بودجه، تنها راهی است که می‌تواند بازار سهام را از رکود و بی‌اعتمادی نجات دهد.

بودجه سالانه در ایران همواره یکی از مهم‌ترین متغیرهایی است که مسیر بازار سرمایه را تعیین می‌کند. در آذرماه، نگاه فعالان بازار بیش از هر چیز به تصمیمات دولت در لایحه بودجه دوخته شده است؛ چرا که نرخ ارز، نرخ انرژی و سیاست‌های مالیاتی می‌توانند آینده شاخص‌ها و جریان نقدینگی را رقم بزنند.

فردین آقابزرگی معتقد است که بازار سرمایه برای حفظ روند نیازمند سه اصلاح جدی در بودجه است؛ اصلاح نرخ انرژی، شفاف‌سازی سیاست‌های ارزی و پرهیز از فشار مالیاتی. تحقق این سه محور می‌تواند جریان پولی را دوباره به سمت بازار هدایت کند و ترس‌های ناشی از بودجه را کاهش دهد

فردین آقابزرگی کارشناس اقتصادی در گفتگو با بازار گفت: اصلاح نرخ ارز در بودجه، از جمله حذف یا تغییر نرخ ۲۸۵۰۰ تومانی و جایگزینی آن با نرخ‌های بالاتر در نیما یا توافقی، می‌تواند به‌طور مستقیم بر سودآوری شرکت‌های صادراتی و وارداتی اثر بگذارد. افزایش نرخ خوراک و انرژی نیز از دیگر محورهای حساس است؛ چرا که تغییر قیمت بنزین، گازوئیل و خوراک پتروشیمی‌ها به سرعت در صورت‌های مالی شرکت‌ها منعکس می‌شود. اگر دولت در این حوزه عقلانیت به خرج دهد و سیاست‌های ارزی و انرژی را منطقی کند، بودجه می‌تواند به‌عنوان یک محرک مثبت برای بازار عمل کند.

وی افزود: بازار سرمایه برای حفظ روند نیازمند سه اصلاح جدی در بودجه است؛ نخست آنکه نرخ‌های واقعی و پایدار برای بنزین، گازوئیل و خوراک صنایع تعیین شود تا فشار هزینه‌ای بر شرکت‌ها کاهش یابد. دوم آنکه سیاست‌های ارزی شفاف و منطقی تدوین شود تا چندنرخی بودن ارز پایان یابد و فضای رقابتی سالم‌تری شکل گیرد. سوم آنکه دولت از وضع مالیات‌های سنگین و عوارض غیرمنطقی پرهیز کند تا سود شرکت‌ها فرسایش نیابد. تحقق این سه محور می‌تواند جریان پولی را دوباره به سمت بازار سرمایه هدایت کند و ترس‌های ناشی از بودجه را کاهش دهد.

وی افزود: در کنار بودجه، انتشار گزارش‌های ماهانه شرکت‌ها نیز نقش مهمی در تقویت اعتماد بازار دارد. گزارش‌های مثبت میان‌دوره‌ای و آبان ماه نشان دادند که کف بنیادی بازار بسته شده است. اگر گزارش‌های آذر نیز با شرایط مطلوب فروش و بدون اختلال انرژی منتشر شوند، چشم‌انداز ۹ ماهه شرکت‌ها روشن‌تر خواهد شد و ریسک بازار کاهش می‌یابد. این داده‌ها می‌توانند به‌عنوان پشتوانه بنیادی برای اثرگذاری اخبار بودجه عمل کنند و مسیر رشد بازار را هموار سازند.

بازار سرمایه امروز بیش از هر چیز به عقلانیت سیاست‌گذار نیاز دارد. سال‌ها تصمیمات غیرمنطقی، اعتماد سرمایه‌گذاران را تضعیف کرده و سود شرکت‌ها را به نفع واردکنندگان و دلالان کاهش داده است. اگر دولت در بودجه امسال به جای شعار، واقعاً اصلاحات ارزی، انرژی و مالیاتی را اجرا کند، این بودجه می‌تواند نقطه آغاز حرکت تازه بازار باشد. در غیر این صورت، تکرار خطاها تنها به فرسایش بیشتر سرمایه و خروج نقدینگی منجر خواهد شد.

وی تاکید کرد: بودجه ۱۴۰۵ برای بازار سرمایه یک آزمون بزرگ است. اثر آن در تصمیمات واقعی و اصلاحات ساختاری نمایان خواهد شد. اگر این عقلانیت در بودجه جاری شود، می‌توان انتظار داشت شاخص‌های عقب مانده از سقف‌های قبلی عبور کنند و مسیر تازه‌ای برای سرمایه‌گذاری در ایران گشوده شود.

آقابزرگی گفت: وقتی دولت با کسری جدی مواجه می‌شود، نخستین واکنش آن معمولاً انتشار اوراق بدهی و افزایش فشار بر نرخ بهره است. این اقدام، نقدینگی را از بازار سهام بیرون می‌کشد و سرمایه‌گذاران را به سمت بازار بدهی سوق می‌دهد. نتیجه آن کاهش تقاضا برای سهام و افت ارزش معاملات است؛ درست همان چیزی که در سال‌های گذشته بارها تجربه کرده‌ایم.

وی افزود: از سوی دیگر، کسری بودجه دولت را به سمت سیاست‌های مالیاتی سختگیرانه‌تر سوق می‌دهد. افزایش مالیات بر شرکت‌ها یا وضع عوارض جدید، حاشیه سود صنایع را کاهش می‌دهد و چشم‌انداز سودآوری آنها را تیره می‌کند. در چنین شرایطی، بازار سهام نه تنها از جریان نقدینگی محروم می‌شود، بلکه با فشار مضاعف بر سود شرکت‌ها مواجه خواهد شد.

تاثیر تکیه بر سیاست‌های ارزی در کسری بودجه

طبق تجربه سالهای گذشته تبعات کسری بودجه به حوزه ارزی سرایت می‌کند. دولت برای جبران کسری، گاه به سیاست‌های ارزی دست می‌زند و نرخ‌های دستوری یا چندگانه را تشدید می‌کند. این وضعیت، فضای عدم قطعیت را در بازار افزایش می‌دهد و سرمایه‌گذاران را نسبت به آینده بی‌اعتماد می‌سازد. هر بار که نرخ ارز به‌طور دستوری تغییر می‌کند، صنایع صادراتی و وارداتی با شوک‌های جدیدی روبه‌رو می‌شوند و بازار سهام به جای ثبات، با نوسان‌های شدید مواجه می‌گردد.

به گفته حمید میرمعینی کسری بودجه نه تنها یک مشکل مالی، بلکه تهدیدی ساختاری برای آینده بازار سرمایه است. اگر دولت به جای اصلاحات واقعی تنها به راه‌حل‌های کوتاه‌مدت متوسل شود، بازار سهام در بهترین حالت با رشدهای مقطعی و ناپایدار روبه‌رو خواهد شد و در بدترین حالت اعتماد عمومی از دست خواهد رفت

حمید میرمعینی کارشناس بازار سرمایه در گفتگو با بازار گفت: کسری بودجه به معنای افزایش هزینه‌های دولت و کاهش توان آن برای حمایت از سرمایه‌گذاری‌های زیرساختی است. وقتی دولت به جای سرمایه‌گذاری، صرفاً به تأمین هزینه‌های جاری مشغول باشد، چشم‌انداز رشد اقتصادی تضعیف می‌شود و بازار سهام نیز از این رکود آسیب می‌بیند. به بیان دیگر، کسری بودجه نه تنها یک مشکل مالی، بلکه یک تهدید ساختاری برای آینده بازار سرمایه است.

وی افزود: بازار سهام برای حرکت پایدار نیازمند بودجه‌ای متعادل و عقلانی است؛ بودجه‌ای که به جای فشار بر نرخ بهره و مالیات، مسیر سرمایه‌گذاری و تولید را هموار کند. اگر کسری بودجه همچنان ادامه یابد و دولت به جای اصلاح ساختارها تنها به راه‌حل‌های کوتاه‌مدت متوسل شود، بازار سهام در بهترین حالت با رشدهای مقطعی و ناپایدار روبه‌رو خواهد شد و در بدترین حالت، اعتماد عمومی به کلی از دست خواهد رفت.